2 EXHIBIT: THE GLOW-WORM’S GHOST
The cave where I lie contains eyes.
The ship’s carpenter, the first mate –
their bodies were not stoned but
crushed by the coinage of the realm
when and where there is no question
of realm. Able seamen wanted to collect
silver in bearded jugs. They cracked
open like the jugs. But those coins
shine alongside me, almost brothers
in arms like the captain’s buttons.
3
The first earth God turned was The Netherlands.
He dug them under the sea.
The people cried: The land through which we have gone,
in spying it out, is a land that devours
its inhabitants. (Numbers 13:32)
The moon rests on the windowsills of widows,
peers into bedrooms then churches, where
the broken parts go. Father, forgive us our Trespasses…
*
Poetry: air’s tear fire’s choir earth’s curse
water’s purity. A star upon his forehead,
the boy who would discover new countries cried
Mother! Every night, sent to bed
hungry, he read heretical texts.
Make no mistake, said God, do as I say not as I do.
*
But the sun crawls along the vanishing line.
But the rooster, bent over, pecks the moon.
The uncertain star
an ember of God’s love for the lost…
The globe’s O in the siren’s song.
From the finger in the dyke to sperm
plumes in the Pacific’s girdle.
*
An archipelago is a school of sharks with barrels
tied to their thrashing tails.
The boy left his waders in Lutjegast;
the man cannot float let alone swim.
What use are fingerprints to whirlpools?
The one is not a model for the other.
Nor is the world a ring on God’s finger.
4 EXHIBIT: THE DIVIDED ANCHOR
Oblivious to the visible
an anchor. Something keeps us
even though, almost because
we cannot see it
always. The voices of the dead
steer our path; one day it must fork
after their tongues. The sea – go
between. Divided
anchor; one half must dig its own grave
in silt. The swell
empties, collects itself without self
consciousness. But silt covers up.
The sea does not believe
in the wreck, its dark hieroglyph
an anchor that holds
to the truth when there is none.
5
Asleep at the rudder a drunk
wrapped in the blanket of his wife
with neither blanket nor wife. Royal
purple, the memory of burdock.
Under the crescent moon the robber baron.
Under the full moon the robber baron.
*
The captain’s heart is a hailstone.
The first mate’s smile is frozen.
In the hold the cabin boy
hides with a billhook. He won’t be found
before the birds leave off fishing,
before each wave has the weave of a shroud.
*
We went ashore to light a fire.
The birds were wary. In the next world
traps catch their morning chorus.
We set on echoes with axes
so our campfire could crackle
until dawn. As our faces began to glow
the island rose against us, the birds
circled overhead. The boats
beyond reach, our prayers
laid out an alphabet of stepping stones
yet letters scatter over the ocean:
‘Memory is terrible,’ they say,
‘every voice breaks with the waves.’
There is no harmony of the spheres.
9
The ship belongs to wind not water.
Water is the limit imposed upon footprints.
Stone crumbles of its own accord; language has to be
suppressed. Matter is an orphan man has to adopt, being
an orphan. Indirect as a moonbeam
the directions – in a language that you cannot speak…
A dead man’s shirt worn by his neighbour –
the nautical chart has this property and the promise of a life to come
in property development. If an albatross’ spittle is the salt of the sky, then
Batavia is a feather from the breast of the albatross,
a drop of blood that seals the bone heap, Babylon
gone, Homer’s hundred-gated Thebes a mortuary:
frankincense and myrrh, bitumen and natron. Sail-cloth a shroud.
*
The cloud conceals its designer;
rain connects designer with design.
Blood sets murderer against murdered –
1% salt, our trace of cloud-seed.
Nothing happens now. From the leaf it drops
onto the earth that leaf will become.
Nothing is its own subject,
noble by birth rather than works.
*
There are tongues in trees. No apples ripen
in cellars throughout the occupied territories
but we pack crates anyway. Soon
the pilot will cross the bar for us. Until then
we gnaw on the odd core, spitting pips
into the lagoon where the sea-god sleeps.
11
There is no thirteen; mariners are superstitious.
Transparent, the Pacific does not bear witness.
Opaque, the Tasman does not bear witness
although it holds a library of stones…
Now the wide-eyed boy in a sailor suit carouses with a swell.
He cannot make out the text that condemns him.
It is written in stone. And sand.
*
At Lauwersoog a stonecutter accompanies the fountain’s murmur.
In childhood the sun is uncertain but felt as constant. Wood haze.
In childhood the sun is constant but felt as uncertain. Sea mist.
Wind does not decide which leaves will fall; it strips
without fear or favour. The yard is bare
except for young Abel, who waves his hat at a sail
and dreams of renaming the sea.
*
Twelve spaces where the apostles stood.
Twelve places where our sailors stand.
At Groningen the rotten weathervane
spins in every direction except ours.
As children we played in front of the house, now
we dip into cloud called the Auroras.
Every boat is the first. There is no thirteen.
17
The bracelet of Jan Isbrantsz
circles itself, pulled by the seventh wave.
Rudder cannot overcome
eddy, Dutch courage subdue
the Maoris. An outrigger traverses
the world of first cause, flawed
effect. Its net tangles around Jan’s wrist,
a wrist that used to dice with the Devil –
his family Bible has flown
into the deep. The hound of heaven is a whelp
yelping in the swell.
*
Jan Tyssen of Oue-ven
Tobias Pietersz of Delft
nearly four centuries later two drifters
cross the bar of the Auroras:
Arjen Duinker and David Howard are
nothing to the nothing you’ve become.
No sister knits mittens for you, wincing
with the chilblains on her fingers. No
Dulle Griet, having pillaged Hell,
waits by candlelight for your shadow.
Instead a poet talks to a poet, knowing
the wind will up and away with names.
*
The shell of a name remains, dropped
by a gull. Put it to your ear – water,
depth uncertain. Only the red bill knows
when the shell tells the truth, where the wind
makes for home. If there was a doorstep
there would be a mat and the moon
curled up. If was your favourite word.
The wind whipped it
black and blue, a Lucifer bruise –
but and maybe made off
across the waves to Barbary.
*
Tobias, tie back your hair with the shadow of a lover’s hand.
Jan, Jan! where is the serving girl,
her mouth of sunflower seed
without sun? She is asleep in Conincxstraet.
You dream the Auroras, walking on water
the colour of a surgeon’s apron.
*
On all sides the sky, surrounding
the tinder of a girl’s heart – red
spreads to the corners of the earth
but not to your lips. Sun rise, sun
set. Sunday is the last day, a bird
picked clean by a sandstorm.
*
Dulle Griet polishes copper with a garlic clove.
Your breath is stronger for stopping.
The sublime song of a maybe ridicules the hymnal.
It belongs in something solid: a seahorse’s head,
a bed of coral, the coupling of an anchor
dragged across an inaccurate chart.
*
Abel, the wind cannot lift
footprints from water; it can drop
dust. But a white sail and a black sail
gather the same gust. You are not Theseus,
born of the sea. Besides, no one watches
from the clifftops. Not even the sun.
*
Don’t wait for a siren to part her lips
red like an oleander, more
poisonous. Sing at the top of your voice:
Periwinkle shells on a black cheek;
breakers by night. The Auroras
out of place, surrounded by ice and fire –
ultimately air, like your song:
A tattoo that cannot fade;
the deep blue sea. New Zealand
air, the Netherlands air
like my song. Abel, breathe deeply. |
|
2 GEËXPOSEERD VOORWERP: DE GEEST VAN DE GLIMWORM
De grot waar ik in lig heeft ogen.
De scheeps-timmerman, de stuurman –
hun lichamen werden niet gestenigd maar
verpletterd door de munten van het rijk
waar en wanneer er geen vrage is
van een rijk. Vol-matrozen wilden zilver
verzamelen in gebaarde pullen. Zij braken
open net als de pullen . Maar die munten
glimmen naast mij, bijna wapen-
broeders zoals de knopen van de kapitein.
3
De eerste grond die God omgroef was Nederland.
Hij begroef het onder de zee.
Het volk riep: Het land dat wij zijn doorgetrokken,
om het te verspieden, is een land dat zijn inwoners
verslindt. (Numeri 13: 32)
De maan ligt op de vensterbank van weduwen,
gluurt in slaapkamers dan kerken, waar
de gebroken onderdelen heen gaan. Vader, vergeef ons onze Schulden…
*
Dichtkunst: gescheurde lucht, vuur van het koor, vloek van de aarde
zuiverheid van water. Een ster op zijn voorhoofd,
de jongen die nieuwe landen zou ontdekken riep
Moeder! Elke avond, naar bed gestuurd
met honger, las hij ketterse teksten.
Vergis je niet, zei God, doe wat ik zeg, niet zoals ik doe.
*
Maar de zon kruipt langs de verdwijn-lijn.
Maar de haan, voorover gebogen, pikt aan de maan.
De onzekere ster
een sintel van God’s liefde voor de verlorenen…
De O van de wereldbol in de zang van de sirene.
Van de vinger in de dijk tot de zaadcel
pluimen in de gordel van de Stille Zuidzee.
*
Een archipel is een school van haaien met tonnen
aan hun zwepende staarten gebonden.
De jongen liet zijn laarzen achter in Lutjegast;
de man kan niet drijven laat staan zwemmen.
Wat heeft een draaikolk aan vingerafdrukken?
De een staat niet model voor de ander.
Noch is de wereld een ring aan God’s vinger.
4 GEËXPOSEERD VOORWERP: HET GESPLETEN ANKER
Zich onbewust van het zichtbare
een anker. Iets houdt ons
ondanks, bijna omdat
we het niet altijd kunnen
zien. De stemmen van de doden
besturen ons pad; op een dag moet het zich vertakken
zoals hun gespleten tong. De zee – tussen-
persoon. Gespleten
anker; één helft moet zijn eigen graf graven
in slib. De deining
loopt leeg, verzamelt zich zonder zelf-
bewustzijn. Maar slib bedekt.
De zee gelooft niet
in het wrak, haar donkere hiëroglief
een anker dat houdt
vast aan de waarheid als er geen is.
5
Slapend aan het roer een dronkeman
gehuld in de deken van zijn vrouw
heeft noch deken noch vrouw. Vorstelijk
paars, de herinnering aan klissen.
Onder de maansikkel de roofridder.
Onder de volle maan de roofridder.
*
Het hart van de kapitein is een hagelsteen.
De glimlach van de stuurman is bevroren.
In het ruim schuilt de kajuitsjongen
met een kapmes. Hij zal niet gevonden worden
voordat de vogels ophouden met vissen,
voordat elke golf is geweven als een lijkkleed.
*
We gingen aan wal om een vuur aan te steken.
De vogels waren op hun hoede. In de andere wereld
wordt hun morgenkoor gevangen in valstrikken.
We zetten echos aan met bijlen
zodat ons kampvuur kon knetteren
tot de dageraad. Toen onze gezichten begonnen te gloeien
rees het eiland op tegen ons, de vogels
cirkelden rond boven ons. De jollen
buiten bereik, onze gebeden
legden een alfabet uit als stapstenen
maar letters verspreiden zich over de oceaan:
‘Herinnering is vreselijk,’ zeggen ze,
‘elke stem breekt met de golven.’
Er is geen harmonie der spheren.
9
Het schip behoort aan de wind niet het water.
Water is de limiet opgelegd aan voetafdrukken.
Steen verkruimelt uit zichzelf; taal moet onderdrukt
worden. De materie is een weeskind dat de mens moet adopteren, een
weeskind zijnde. Zo indirect als een manestraal
de directies – in een taal die je niet spreekt…
Het overhemd van een dode gedragen door zijn naaste –
de zeekaart bezit deze eigenschap en de belofte van een toekomstig leven
in grond ontwikkeling. Als het spuug van een albatros het zout van de lucht is, dan
is Batavia een veer uit de borst van de albatros,
een druppel bloed die de beenderhoop verzegelt, Babylon
weg, Homerus’ Thebes met haar honderd poorten een lijkenhuis:
wierook en mirre, bitumen en natron. Zeildoek een doodskleed.
*
De wolk verhult zijn ontwerper;
regen verbindt ontwerper met ontwerp.
Bloed zet de moordenaar op tegen de vermoorde –
1% zout, ons spoor van wolken-zaad.
Er gebeurt nu niets. Van het blad valt het
op de grond die het blad zal worden.
Niets is zijn eigen onderdaan,
edel van geboorte meer dan door daden.
*
Er zijn tongen in bomen. Geen appels worden rijp
in kelders waar ook in de bezette gebieden
maar wij pakken kratten vol hoe dan ook. Al gauw
zal de loods voor ons over de zandbank gaan. Tot dan
knagen we aan een overgebleven klokhuis, spuwen pitten
in de lagune waar de zee-god slaapt.
11
Er is geen dertien; zeelui zijn bijgelovig.
Transparant, de Stille Zuidzee geeft geen getuigenis.
Ondoorzichtbaar, de Tasman geeft geen getuigenis
hoewel het een bibliotheek aan stenen bevat…
De onschuldige jongen in een matrozen pak zwelgt nu in een golf.
Hij kan de tekst niet ontcijferen die hem veroordeelt.
Het staat in steen geschreven. En zand.
*
In Lauwersoog begeleidt een steenhouwer het gemurmur van de fontein.
In je jeugd is de zon ongewis maar voelt aan als aanhoudend. Bos nevel.
In je jeugd is de zon aanhoudend maar voelt aan als ongewis. Zee mist.
De wind beslist niet welke bladeren zullen vallen; hij stroopt
zonder voorkeur. Het erf is leeg
behalve de jonge Abel, die met zijn hoed naar een zeil zwaait
en er van droomt de zee te hernoemen.
*
Twaalf ruimtes waar de apostelen stonden.
Twaalf plaatsen waar onze zeelui staan.
In Groningen draait de verrotte windwijzer
in alle richtingen behalve de onze.
Als kinderen speelden we voor het huis, nu
duiken we in wolken die de Auroras heten.
Elke boot is de eerste. Er is geen dertien.
17
De armband van Jan Isbrantsz
draait rond zichzelf, getrokken door de zevende golf.
Roer kan niet op tegen
de wervelstroom, noch kan Nederlandse moed de
Maoris onderwerpen. Een vlerkprauw doorkruist
de wereld van de grondoorzaak, onvolmaakt
effect. Haar net raakt verward om Jan’s pols,
een pols die vroeger dobbelde met de Duivel –
zijn familie Bijbel is ontvlucht
naar de diepte. De hemelhond is een welp
jankend in de deining.
*
Jan Tyssen uit Oue-ven
Tobias Pietersz uit Delft
bijna vier eeuwen later twee zwervers
komen over de zandbank van de Auroras:
Arjen Duinker en David Howard betekenen
niets voor het niets dat jullie zijn geworden.
Geen zuster breit wanten voor jullie, krimpend
van haar winterhanden. Geen
Dulle Griet, de Hel geplunderd hebbend,
wacht bij kaarslicht op je schaduw.
Inplaats daarvan praat een dichter met een dichter, wetend
dat de wind er vandoor zal gaan met namen.
*
De schelp van een naam blijft over, laten
vallen door een meeuw. Hou het aan je oor – water,
diepte onzeker. Alleen de rode snavel weet
wanneer de schelp de waarheid vertelt, waar de wind
naar huis gaat. Als er een drempel was
zou er een mat zijn en de maan
genesteld. Als was je favoriete woord.
De wind zweepte het
bont en blauw, een Lucifer buil –
maar en misschien renden weg
over de golven naar Barbary.
*
Tobias, bind je haar naar achteren met de schaduw van een minnaars-hand.
Jan, Jan! waar is het dienstmeisje,
haar mond van zonnepitten
zonder zon? Ze slaapt in de Conincxstraet.
De Auroras je droombeeld, wandelend op water
met de kleur van het schort van een chirurg.
*
Aan alle kanten de lucht, omsingelend
het tondel van een meisjeshart – rood
spreidt tot de uithoeken van de aarde
maar niet tot je lippen. Zon op, zon
onder. Zondag is de laatste dag, een vogel
schoongeplukt door een zandstorm.
*
Dulle Griet poetst koper met een teentje knoflook.
Je adem is sterker door gestopt te worden.
Het sublieme lied van een misschien maakt het gezangboek belachelijk.
Het hoort in iets dat solide is: de kop van een zeepaardje,
een bed van koraal, de verbinding van een anker
over een onnauwkeurige kaart gesleept.
*
Abel, de wind kan geen voetafdruk
verwijderen van water; het kan stof laten
vallen. Maar een wit zeil en een zwart zeil
vangen dezelfde vlaag. Je bent Theseus niet,
uit de zee geboren. Bovendien, niemand kijkt toe
van boven op de kliffen. Zelfs de zon niet.
*
Wacht niet tot een sirene haar lippen opent
rood als een oleander, meer
vergiftig. Zing zo luid je maar kunt:
Alikruik schelpen op een zwarte wang;
de branding bij nacht. De Auroras
misplaatst, omgeven door ijs en vuur –
uiteindelijk lucht, zoals je lied:
Een tatoeëring die niet kan verbleken;
de diepe blauwe zee. Nieuw Zeelandse
lucht, de Nederlandse lucht
zoals mijn lied. Abel, haal diep adem.
Translated by Fredrika van Elburg |
